Hồ sơ tù nhân lương tâm - ông Nguyễn Văn Lía

HỒ SƠ TÙ NHÂN LƯƠNG TÂM

 Nguyễn Văn Lía

Tín đồ Phật giáo Hòa Hảo

4 năm 6 tháng tù giam

vì đấu tranh cho  quyền tự do tôn giáo và tín ngưỡng

Ông Nguyễn Văn Lía sinh năm 1940, cư trú tại ấp Kiến Quới 2, xã Kiên Thành, huyện Chợ Mới, tỉnh An Giang, Việt Nam. Ông bị bắt vào ngày 24/4/2011 bị tuyên án 4 năm 6 tháng tù vì “tội lợi dụng quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích nhà nước”, theo điều 258 của bộ luật Hình sự Việt Nam bởi Tòa án nhân dân huyện Chợ Mới, tỉnh An Giang, và  bị giam tại nhà tù Xuân Lộc (tỉnh Đồng Nai, Việt Nam).

Hoạt động Tôn giáo.

Trước 1975, ông Nguyễn Văn Lía là một gỉang viên giáo lý, vừa là Thư ký của Ban tu huấn – Ban phổ thông giáo lý của đạo Phật giáo Hòa Hảo cấp trung ương. Sau 1975, nhà cầm quyền cộng sản ra lệnh giải tán Giáo hội PGHH Trung ương, tịch thu, kiểm soát các tài sản của Giáo hội và cấm Giáo hội hoạt động. Ông Lía vẫn tiếp tục việc thực hành tín ngưỡng tại nhà và  lên tiếng ủng hộ một cách ôn hòa  quyền tự do tôn giáo cho những tín đồ Phật giáo Hòa Hảo.

Sau khi chính quyền tỉnh huy động hàng trăm cảnh sát công an ngăn chặn một số tín đồ PGHH dựng lại bảng “ Tổ Đình” tại nơi sinh quán của Đức Huỳnh giáo chủ ngày 16/12/1999, vào ngày 26/12/1999, ông Lía và một số đồng đạo đã tiến hành dựng bảng lần thứ hai , nhằm khôi phục lại chính danh của Tổ đình mà từ lâu nhà cầm quyền gọi là “Gia tộc họ Huỳnh”. Họ đã bị tấn công đánh đập dã man, bị bắt và giam ở đồn công an huyện Phú Tân. Vì sự áp lực mạnh mẽ của truyền thông quốc tế, chính quyền huyện Phú Tân đã thả họ ra nhưng giao việc lập bảng cho giáo hội PGHH do chính quyền thành lập, và dưới sự chứng kiến của ông Đinh Công Đoàn  – Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh An Giang.

Ông Nguyễn Văn Lía đấu tranh ôn hòa cho quyền tự do Tôn giáo của tín đồ Phật giáo Hòa Hảo, ông kêu gọi được tự do bầu người lãnh đạo Giáo hội PGHH. Ông Lía có sự quan tâm đặc biệt đối với việc chăm sóc cho những tù nhân lương tâm là tín đồ Phật giáo Hòa Hảo và gia đình của họ trên tinh thần “ nhường cơm sẻ áo”.

Bà Mai Thị Dung, một tín đồ Phật giáo Hòa Hảo, một tù nhân lương tâm, được phóng thích vào tháng 4/2015 đã nói:: “ Trước khi tôi bị bắt (2005), tôi biết về chú Lía nhưng không có dịp gặp mặt. Khi cả hai vợ chồng tôi bị bắt giam trong tù vì phản đối sự ngược đãi, đàn áp tôn giáo, chú Lía đã đến thăm hỏi, động viên, giúp đỡ cho mẹ và các con tôi. Tôi rất cảm kích, hy vọng chú sẽ sớm được thả”.

Khối tín đồ Phật giáo Hòa Hảo truyền thống.

Năm 2007, ông Nguyễn Văn Lía cùng với các tín đồ Phật giáo Hòa Hảo tại miền Tây (Nam Việt Nam) đã thành lập Khối tín đồ Phật giáo Hòa Hảo truyền thống” nhằm đẩy mạnh truyền bá nguyên bản Thi văn - Sấm giảng của Đức Huỳnh Giáo Chủ vốn đã bị cắt xén, xuyên tạc, bóp méo bởi nhà cầm quyền cộng sản. Khối tín đồ Phật giáo Hòa Hảo truyền thống còn chủ trương đòi lại những cơ sở của PGHH do nhà nước chiếm dụng, đòi quyền tự do treo cờ đạo và tự do tổ chức những ngày lễ.

Năm  2009, Khối tín đồ Phật giáo Hòa Hảo truyền thống phản đối chính quyền trong việc xóa bỏ An Hòa Tự, một di tích có tính lịch sử của đạo Phật giáo Hòa Hảo, là nơi làm việc của Đức Huỳnh Giáo Chủ. Ông Lía cùng một số tín đồ PGHH đại diện cho Khối gặp gỡ các phái đoàn ngoại giao quốc tế quan tâm đến tình hình tự do tôn giáo tại Việt Nam. Hai lần trong năm, ông Lía tổ chức các chuyến viếng thăm những gia đình Phật giáo Hòa Hảo có người thân đóng góp vào sự phát triển của đạo pháp, đang chịu đựng sự giam cầm hay hy sinh cho đạo khi lên tiếng bênh vực cho Đức tin của họ. Vào tháng 4/2011, ông Lía bị bắt giam và bị kết án tù lần thứ hai. Trong lúc đang bị cầm tù tại trại Bằng Lăng, thành phố Long  Xuyên, tỉnh An Giang ông được vinh danh với Giải thưởng Tự do Tôn giáo Nguyễn Kim Điền.

Bị kết tội vào năm 2003.

Năm 2003, khi ông Lía làm lễ kỹ niệm lần thứ 56 Ngày thọ nạn của Đức Huỳnh Giáo Chủ  (ngày 16/4/1947 tức ngày 25 tháng 2 nhuần năm Đinh Hợi) thì bị bắt và bị kết án 3 năm tù vì tội “chống người thi hành công vụ” theo điều 257 và tội  “lợi dụng quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích nhà nước” theo điều 258 của bộ luật Hình sự Việt Nam. Phiên tòa sơ thẩm và phúc thẩm đều tuyên án 3 năm tù giam.

 Bị kết tội lần thứ hai vào năm 2011.

Ông Lía và vợ - bà Trần Thị Bạc Lớn bị bắt vào ngày 24/4/2011 khi đang trên đường đến dự đám giỗ tại nhà của một tín đồ Phật giáo Hòa Hảo tại Cái Nai – Mộ Bà, xã Hội An, huyện Chợ Mới, tỉnh An Giang. Đã có một vụ dàn cảnh về trường hợp vi phạm giao thông: ông Lía phản đối cảnh sát giao thông vì vô cớ chặn xe ông, cảnh sát giao thông cũng không tìm được lỗi vi phạm giao thông của ông nên đã bẻ kính chiếu hậu xe máy của ông. Ông Lía bị 06 tên mật vụ do trung tá Nguyễn Văn Gởi chỉ huy còng tay, bị áp giải đến đồn công an xã Hội An cùng với bà Lớn. Tại đây, ông Lía bị công an dùng bạo lực in dấu vân tay của ông vào biên bản mà ông không biết viết gì trong biên bản đó (tám tháng sau, ông Lía vẫn còn bị đau bên sườn và đầu ngón tay).

Theo lá thư kêu cứu của vợ ông Lía vào ngày 8/5/2011 thì công an đã lấy tiền và những vật dụng sở hữu riêng một cách bất hợp pháp. Vài giờ sau khi ông Lía bị bắt, một người đồng đạo PGHH tên là Trương Kim Long đã đến đồn công an xã Hội An để hỏi nguyên nhân mà ông Lía và vợ bị bắt. Ông Long đã bị trói, bị đánh đập dã man bởi hai tên công an là Bốn và Gởi. Nhà cầm quyền thả bà Bạc Lớn và ông Long tối hôm đó, nhưng tiếp tục giam ông tại trại giam Bằng Lăng (thành phố Long Xuyên, tỉnh An Giang). Hơn 8 tháng sau khi ông Lía bị bắt, gia đình mới được gặp ông.

Vào chuyến thăm gặp ngày 30/11/2011, ông Lía đã thông báo với gia đình rằng công an đã ép cung bằng bạo lực, buộc  ông phải chấp nhận những hành vi của ông là sai trái trong các buổi thẩm vấn. Nhưng ông vẫn kiên định rằng ông vô tội và từ chối ký vào các tài liệu được soạn sẵn  bởi công an. Bức thư kêu cứu lần hai của bà Bạc Lớn vào ngày 15/12/2011 đã nêu lên mối quan tâm, lo ngại về sự sa sút sức khỏe của ông Lía và một số tổn thương khác do công an gây ra trong lúc bị bắt.

Vào ngày 13/12/2011, trong một buổi xử án dài 3 tiếng, Tòa án huyện Chợ Mới, tỉnh An Giang đã kết án ông 5 năm tù giam vì tội “lợi dụng quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của nhà nước...” . Tuy là một phiên toà công khai nhưng Mẹ , vợ và các con ông không được tham dự . Chỉ có con trai ông vào dự phiên tòa với tư cách là “người có liên quan”. Phiên tòa không có luật sư, những tín đồ Phật giáo Hòa Hảo được mời đến tòa án với tư cách nhân chứng cũng không được lên tiếng bênh vực cho ông Lía.

Khi ông Lía lên tiếng tự bào chữa thì ông bị lôi ra khỏi tòa án, phiên tòa tiến hành xét xử không có mặt ông . Những đĩa DVD về những chuyến viếng thăm các gia đình đồng đạo PGHH của ông Lía được tòa án công nhận như là tài liệu mang tính phê phán nhà cầm quyền Việt Nam đàn áp tôn giáo.

Tòa án phúc thẩm tỉnh An Giang vào ngày 2/3/2012,  cũng đã tuyên án ông Lía là “có tội”, nhưng giảm mức án xuống 6 tháng vì lý do ông Lía lớn tuổi.

Những điều kiện giam giử khắc nghiệt  và sự sa sút nghiêm trọng về sức khỏe.

Ông Lía trên 70 tuổi và bị cao huyết áp nhưng không được cấp thuốc thường xuyên trong tù, thính giác của ông cũng bị tổn hại sau nhiều lần bị công an tấn công, hành hung. Ông Lía phải chịu án tù tại phân trại số 2, trại giam Xuân Lộc (huyện Xuân Lộc, tỉnh Đồng Nai), cách nhà ông khoảng 400km, tương đương 7 – 8 giờ đi đường với điều kiện giao thông tại Việt Nam.

Sự giam cầm xa nhà là một chính sách tinh tế để cô lập tù nhân vì gia đình không thể thăm thường xuyên, gây nên việc thiếu thốn thuốc men cũng như việc cung cấp  thực phẩm. Đó cũng là cách gây áp lực để khiến ông Lía nhận tội. Vì ông Lía không để bị lung lạc nên ông đã bị buộc phải lao động nặng bất chấp tuổi già của mình. Sự sách nhiễu chỉ dừng lại sau một thời gian ông Lía tuyệt thực.

Nhận xét và kiến nghị.

Ông Nguyễn Văn Lía là một tín đồ mang tính đại diện trong Khối tín đồ Phật giáo Hòa Hảo truyền thống. Ông là một học giả, tác giả và đồng tác giả những văn bản, sách tôn giáo của Phật giáo Hòa Hảo. Ông nổi danh là một người tích cực quảng bá ôn hòa Đức tin của Phật Giáo Hòa Hảo.

Với 15 lần bị câu lưu và bị bắt, hai lần bị kết án tù giam sau ngày 30/4/1975, hàng chục lần bị dàn cảnh tai nạn xe, bị đánh làm gãy xương bã vai, xương sườn, chấn thương tai, hôn mê…Ông Lía vẫn kiên trì đấu tranh cho quyền tự do tôn giáo của các tín đồ PGHH tại miền Tây, Nam Việt Nam.

Vào tháng 5/2009, ông gặp gỡ những nhà thành viên của Ủy hội Tự do Tôn giáo Hoa Kỳ để trình bày về việc đàn áp của nhà cầm quyền Việt Nam gây ra cho các tín đồ PGHH. Sau buổi gặp mặt, ông bị quấy rối, sách nhiểu nhiều lần bởi công an địa phương huyện Chợ Mới, tỉnh An Giang; mặc dù tất cả hoạt động của ông đều được bảo vệ bởi luật pháp quốc tế về nhân quyền mà Việt Nam đã tham gia và những quy định trong Hiến pháp Việt Nam.

Ông Lía bị kết án tội “lợi dụng quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của nhà nước...”, theo điều 258 của bộ luật Hình sự Việt Nam, một điều luật giới hạn những hoạt động cổ súy tự do tôn giáo và tín ngưỡng bằng qui kết “xâm phạm đến lợi ích quốc gia”, để từ đó cho phép nhà cầm quyền tùy tiện kết án hình sự các nhà hoạt động. Điều luật 258 thường xuyên được xử dụng để bắt giữ và kết án những nhóm tôn giáo độc lập.

Trong trường hợp của ông Nguyễn Văn Lía, nhà cầm quyền Việt Nam đã thực sự vi phạm quyền tự do tôn giáo; tự do hội họp, quyền không bị tra tấn và đối xử vô nhân đạo; những quyền đó đã được cam kết trong Hiến pháp nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam, Công ước về quyền Dân sự và Chính trị, Công ước chống Tra tấn, Đối xử  vô nhân đạo và Hạ thấp nhân phẩm.

Ngày 24/10/2015, ông Nguyễn Văn Lía đã mãn hạn tù.

Ông Lía đã được gia đình và các tín đồ PGHH tại miền Tây (Nam Việt Nam) đón ngay tại cổng trại giam Xuân Lộc, sau khi ông và gia đình từ chối trại giam “áp giải” ông về đến tận nhà. Sau 4 năm 6 tháng tù giam trong những điều kiện khắc nghiệt và vô nhân đạo, sức khỏe ông Lía đã giảm sút rất nhiều với những bệnh tật cần được giúp đỡ chữa trị.

oOo